در دوران رکود، فضای سرمایه‌گذاری در بازار IPO در حدی عجیب و خطرناک شده‌است که حتی ممکن است این دوران به رقیبی برای حباب دات‌کام تبدیل شود.
در حالیکه خیلی از کسب‌وکارها با رکود دست و پنجه نرم می‌کنند و بسیاری از آمریکایی‌ها کار خود را از دست داده‌اند ولی بازار IPO بسیار داغ شده‌است و فعال‌ترین دوران خود را بعد از مدت‌ها تجربه می‌کند و حتی این امکان وجود دارد که سال ۲۰۲۰، بزرگترین سال برای تمام دوران این بازار شود.
با وجود اینکه هنوز سه ماه از سال ۲۰۲۰ باقی مانده‌است، عرضه‌های اولیه سهام شرکت‌های آمریکایی به ۹۵ میلیارد دلار رسیده‌است و این میزان از تمام سال‌های بعد از حباب دات‌کام (در سال ۲۰۰۰) بیشتر می‌باشد. البته تنها استثناء آن، سال ۲۰۱۴ می‌باشد که در آن عرضه‌های اولیه سهام شرکت‌ها به میزان ۹۶ میلیارد دلار رسید که البته بیش از یک چهارم آن بخاطر Alibaba Group Holding بود.
بانکدارها، وکلا و مدیران باور بر این دارند که اگر تا پایان سال با همین سرعت پیش برویم، بازار IPO از سال ۲۰۰۰ نیز که در آن سرمایه‌گذاران بی‌وقفه و با حرص و ولع مشغول به سرمایه‌گذاری در سهام اینترنت بودند، جلو خواهیم زد.
تا به حال بازار IPO با وضعیت اقتصاد آمریکا این چنین شکاف و فاصله‌ای نداشته‌است. شیوع بیماری کووید-۱۹ و سقوط بسیاری از کسب‌وکارها در این دوران و افزایش بی سابقه بی‌کاری در بهار امسال نمونه‌هایی از وضعیت اقتصادی آمریکا هستند. البته این بحران‌ها تغییراتی را نیز در اقتصاد بوجود آورده‌اند. با روآوردن بیشتر به تکنولوژی برای کار، مدرسه و ارتباطات روزانه، ارزش شرکت‌هایی که این خدمات را عرضه می‌کنند افزایش یافته‌است. همچنین با پایین بودن نرخ‌های بهره و محدودیت‌های سرمایه‌گذاری سنتی همانند اوراق قرضه(۱)، سرمایه‌گذاران به دنبال راه‌های بهتر برای پول درآوردن هستند.
امسال بیش از ۸۰٪ سرمایه جذب‌شده در عرضه اولیه سهام، تنها در سه حوزه قرار دارند: سلامت، تکنولوژی و شرکت‌های سفید امضاء(۲) (شرکت‌های کاغذی که تنها هدف آنها بدست‌آوردن شرکت‌های سهامی خاص و عرضه آنها در بورس است) که اخیرا بسیار معروف و رایج شده‌اند. و از سال ۲۰۰۷ تا به الآن بازار IPO اینچنین متمرکز بر چند گروه و حوزه خاص نبوده‌است. سال ۲۰۰۷ نیز که سال قبل از شروع بحران مالی است، به دلیل ورود سیل لیست بانک‌ها و مؤسسات وام‌دهنده به این بازار، تمرکز IPO بر این حوزه بسیار زیاد شد.
امسال بیش از ۲۳۵ شرکت وارد بازار بورس آمریکا شده‌اند که این عدد، بیشترین تعداد در تمام سال‌های فعالیت این بازار بعد از سال ۲۰۰۰ است که در آن تعداد شرکت‌ها به ۴۳۹ می‌رسد. البته باید توجه داشت که امسال شرکت‌های بزرگی همچون Airbnb و Palantir Technologies نیز در راه هستند تا اواخر امسال وارد این بازار شوند.
حتی وارن بافت که معمولا از سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها پرهیز می‌کند، اکنون در حال سرمایه‌گذاری در این بازار است. شرکت او یعنی Berkshire Hathaway حدود ۷۳۵ میلیون دلار سهام عرضه شده اولیه شرکت پایگاه داده تحلیلی(۳) Snoflake را خرید. تمام سهام عرضه شده این شرکت در روز اول آن به قیمتی بیش از ۲۵۰ دلار برای هر سهام خریداری شد که بیشتر از دو برابر قیمت IPO آن بود و باعث شد که بزرگترین IPO تکنولوژی امسال شود. در پایان آن روز ارزش این شرکت به ۷۰,۴ میلیارد دلار رسید و ارزش سهام Berkshire Hathaway نیز در حدود ۱,۶ میلیارد دلار شد.
وضعیت بازار IPO کاملا مخالف چند سال پیش است که بسیاری از سرمایه‌گذاران خطرپذیر و مدیران اعلام کردند که این بازار مرده‌است. بیش از یک دهه، شرکت‌ها رو به جذب سرمایه‌های بزرگ در بازار خصوصی کردند و سرمایه‌گذارانی چون SoftBank Group Corp. سرمایه‌هایی ۱۰۰ میلیارد دلاری را عرضه می‌کردند. همچنین خصوصی ماندن استارتاپ‌ها به آنها اجازه می‌دهد که از مقررات افشاگری(۴) و همینطور پاسخگویی به سهام‌داران عمومی پرهیز کنند. در سال ۲۰۱۶، سهام‌های عرضه اولیه و سرمایه‌گذاران آنان سرمایه‌ای کمتر از ۲۵ میلیارد دلار را جذب کردند.
اکنون بسیاری از شرکت‌ها نگران این هستند که به مدت زیادی خصوصی بمانند و علت این نگرانی، شرکت‌هایی همچون Uberو Lyft است که سال پیش به مشکلات زیادی برخوردند. از طرفی نیز سرمایه‌گذاران عمومی باعث بالا رفتن ارزش این شرکت‌ها می‌شوند و این چیزی نیست که در بازار خصوصی به سادگی بدست بیاید. به همین دلیل کسب‌وکارها می‌خواهند بعد از اینکه کمی رشد یافتند، سهام خود را وارد بورس کنند و این کار را قبل از اینکه سرعت رشد آنها کاهش یابد، انجام دهند.
پروسه عرضه اولیه سهام از دهه ۱۹۸۰ یکسان بوده‌است و تنها در سال‌های اخیر است که این پروسه نیز دست خوش تغییر و تحول شده‌است. این پروسه قبلا همانند یک فرمول تبدیل بود و مراحل مشخصی داشت که پس از آن سهام یک شرکت به بازار بورس عرضه می‌شد. ولی امروزه این پروسه متنوع‌تر و به شکل‌های دیگری نیز صورت می‌پذیرد.
شرکت‌های سفید امضاء یکی از جایگزین‌های روش عرضه اولیه سهام به شکل سنتی و قدیمی هستند. تعداد آنها امسال به شدت افزایش یافته‌است و بیش از ۴۰٪ جذب سرمایه در IPO برای این شرکت‌ها بوده‌است و این در حالی است که در ۱۰ سال گذشته به طور میانگین این شرکت‌ها تنها ۹٪ IPO را تشکیل می‌دادند.
Kevin Hartz هم‌بنیان‌گذار شرکت Eventbrite که از جمله سرمایه‌گذاران اولیه در Airbnb، Uberو Pinterest بود، امسال تصمیم گرفت که یک شرکت سفید امضاء را ثبت کند. اولین جلسه رسمی او با بانکدارها در اوایل ماه ژانویه برگزارشد و کمتر از دو هفته بعد شرکت خود را در کمیسیون بورس و اوراق بهادار ثبت کرد و تا پایان آن ماه، این شرکت سهام خود را در بازار بورس عرضه کرد. در نهایت با گذشت حدود ۶۰ روز پس از جلسه اولیه با بانکدارها، شرکت او سرمایه‌ای به ارزش ۲۰۰ میلیون دلار را جذب کرد و سپس سریعا مشغول به صحبت با مدیران و بنیان‌گذاران شرکت‌هایی شد که می‌خواست شرکت خود را با آنها ادغام کند. خود او نیز از سرعت انجام کارها اظهار شگفتی و تعجب کرد. به گفته او، این شرکت‌ها می‌توانند آینده بسیار خوبی در این بازار داشته‌باشند.
جایگزین دیگری که می‌توان عرضه اولیه سهام نام‌برد که بسیاری از شرکت‌ها از آن استفاده می‌کنند، ثبت مستقیم است که در این روش، سهام‌های موجود کارکنان و سرمایه‌گذاران این شرکت‌ها در بازار بورس ثبت می‌شوند و آنها توانایی فروش سهام خود را بدست می‌آورند. این روش باعث می‌شود که شرکت‌ها از هزینه‌های گزاف سرمایه‌گذاری‌های بانک‌ها برای پذیره‌نویسی در عرضه اولیه سهام خود جلوگیری کنند ولی از طرفی نیز نمی‌توانند سرمایه بیشتری را جذب کنند. شرکت Palantir که هم‌بنیان‌گذار آن Peter Thiel است، در آخر این ماه قصد دارد تا با این روش شرکت خود را با ارزش ۲۲ میلیارد دلار وارد بازار بورس کند.
البته قوانین نیز ممکن است به زودی تغییر کنند. در اواخر ماه آگوست، پیشنهاد اینکه شرکت‌ها بتوانند از روش ثبت مستقیم نیز سرمایه جذب کنند به موافقت رسیده‌است گرچه اخیرا دوباره با اعتراض گروه بزرگی از سرمایه‌گذاران مواجه شده‌است. ولی اگر این این قانون ثبت و اجرا شود، مشکل اصلی روش ثبت مستقیم حل می‌شود و حتی بیش از قبل مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
دلیل دیگری که باعث ایجاد تغییر در روش‌های سنتی IPO شده‌است، شیوع ویروس کووید-۱۹ است. قبلا مدیران کسب‌وکارها بین ۸ تا ۱۰ روز به سفر دور دنیا می‌پرداختند تا با سرمایه‌گذاران بالقوه مشغول به صحبت و مذاکره شوند ولی امروزه با شیوع این بیماری، این جلسات مجازی و کوتاه‌تر شده‌اند و حتی باعث شده‌اند که سرمایه‌گذاران بیشتری مشارکت کنند.
تغییراتی که بر اثر بحران کرونا در بازارهای عمومی و خصوصی رخ دادند، باعث داغ‌تر شدن بازار IPO شدند. این بحران باعث شدکه کشور تعطیل شود، دسترسی‌ها به سرمایه‌های خصوصی کاهش یابد و جذب سرمایه در ارزشگذاری‌های مدنظر مدیران کسب‌وکارها انجام نشود. در فصل دوم امسال، افزایش شدیدی در تعداد استارتاپ‌های بازار خصوصی رخ داد که یا دور پایین سرمایه‌گذاری خود را تمام کردند و یا دور جذب سرمایه آنها با ارزشگذاری بر مبنای کاهش قیمت سهام در مقایسه با دور‌های قبلی بود.
بازار سرمایه‌گذاری عمومی نیز (که شامل بازار IPO هم می‌شود) در اوایل ماه مارس دچار توقف شد ولی به خاطر تدابیر بانک‌های مرکزی کشورها، دوباره پول به جریان افتاد. بعد از اینکه شاخص ۵۰۰ S&P به پایین‌ترین مقدار خود در سال ۲۰۲۰ در اواخر ماه مارس رسید، Federal Reserve با خرید اوراق قرضه در اوضاع دخالت کرد و به شرکت‌ها کمک کرد که پول نقد جذب کنند و همچنین به دلیل سرمایه‌گذاری‌های انفرادی در شرکت‌های بزرگ، سهام آنها بالا رفت و شاخص‌های مهم دوباره اوج گرفتند. بانکدارها و مدیران از این فرصت استفاده کردند و زودتر سهام شرکت‌هایی را که قرار بود وارد بازار بورس شوند، عرضه کردند. همچنین این بانکدارها و مدیران برای اطمینان از موفقیت عرضه اولیه سهام شرکت‌هایشان، با مؤسسات سرمایه‌گذاری همچون T. Rowe Price Group و Fidelity Investment صحبت کردند که حتما بخش بزرگی از سهام این شرکت‌ها را یا پیش از عرضه اولیه و یا در همان زمان، خریداری کنند.
همچنین افزایش در سرمایه‌گذاری در شرکت‌های سفید امضاء در فصل بهار امسال، بیانگر بیشتر بودن تقاضا برای عرضه اولیه سهام از تعداد شرکت‌هایی است که می‌توانند سریعا وارد این بازار شوند. گرچه این شرکت‌ها سال‌های زیادی است که وجود دارند، ولی در سال گذشته، قانونی بودن آنها بیشتر مورد تأیید و حمایت قرار گرفته‌است و این اتفاق خصوصا بعد از اینکه شرکت‌های مهمی چون Virgin Galactic Holdings و DraftKings از طریق ادغام معکوس و با استفاده از شرکت‌های سفید امضاء وارد بورس شدند، جدی‌تر گرفته‌شد.
منبع:
“The IPO Market Parties Like It’s 1999”,Wall Street Journal, 26 – ۲۷ September 2020
—–
bonds (۱
blank-check companies (۲
data warehouse (۳
regulatory disclosures (۴
کلیه حقوق سایت متعلق به انجمن سرمایه گذاری خطرپذیر ایران می باشد.
طراحی و توسعه : وب گوهر
